Contrasten

Op onze reis vanuit het niets naar het niets strijken we op aarde neer en leven we.

Diegenen die op aarde leven met open ogen, open oren en een open geest ervaren veel dat indruk maakt, dat hen beweegt. De omgeving kan prachtig zijn ofwel bedreigend en vaak is dat tegelijk het geval. Even vaak is ze onverklaarbaar. Zij die hun omgeving diep ervaren, kijkend, luisterend, en trachtend te begrijpen zullen onmiddellijk op trommels gaan slaan, schilderen, zingen, dansen of gedichten schrijven in een poging de indrukken te bezweren, er greep op te krijgen. Zo ongeveer proberen we het onbegrijpelijke te vatten.

Ik begon te schilderen. En hoever mijn werk zich soms ook verwijderde van het direct waarneembare, het contact met de werkelijkheid verloor het nooit. Wat wij zien is echter slechts een van de vele facetten van de oneindige waarheid, die we waarschijnlijk nooit zullen kunnen bevatten. Dit waarnemen van de omgeving, aftastend, associërend en denkend in contrasten, vult het grootste deel van de tijd die we wakend doorbrengen. Onze dromen verhevigen soms deze indrukken.

Tijdens de lange en langzame treinreis van Broken Hill naar Sydney (Australië) bedacht ik, achterwaarts reizend in de voortgaande trein, dat alles wat we zien en beleven onmiddellijk achter ons ligt. Onze levens zijn reizen die ook achterwaarts verlopen. Veel van mijn eerder gemaakt werk valt onder deze noemer ("Achterwaarts Reizen") en veel van wat ik sinds 1999, het jaar van deze treinreis, maakte droeg letterlijk deze titel.

In mijn tekeningen probeer ik mijn onderwerp - landschap dan wel zeegezicht - in één penseelstreek te vatten. Een directe benadering die me scherp houdt en alert. Bij het schilderen is daarentegen meer sprake van associëren, projectie, bij-gedachten en vergelijkingen, zonder het verdwijnende onderwerp (we reizen achterwaarts !) uit het oog te verliezen. Bovendien wordt elk onderwerp ook bezien in het licht van verlangen, vreugde en verdriet, herinneringen en kennis .

Zoals de stad, gezien in vogelperspectief, bestaat uit rotswanden en muizen geen grenzen kennen, zo is er voor de kunstenaar geen wezenlijk verschil tussen een stedelijke of een landelijke omgeving. De stad, het dorp, de velden zijn variaties op een wijds thema, waarin het voor de zee lastig is een plaats te vinden. Trouwens, wordt de zee gevormd door de rivieren of zijn de rivieren geheime penetraties van de zee ?

Overwegend dat als men achterwaarts reist de factor tijd, nauwelijks merkbaar, laat staan zichtbaar, in feite de factor is die het zwaarst weegt, dan betekent dit dat uiteindelijk het kortstondige de doorslag geeft. De reis zelf houdt een contrast in en ook in wat men meemaakt zijn veel contrasten vervat. Vaak onbegrijpelijk, maar het geeft me voldoende materiaal.

Hans Landsaat
Amsterdam, februari 2002